Bu rapor, Türkiye’de 2025 yılının ocak, şubat, mart, nisan, mayıs ve haziran aylarında yaşanan veya yaşandığı iddia edilen hayvan hakları ihlâlleri ile ilgili haberleri kapsamaktadır.
Bu rapor, Türkiye’de 2025 yılının ocak, şubat, mart, nisan, mayıs ve haziran aylarında yaşanan veya yaşandığı iddia edilen hayvan hakları ihlâlleri ile ilgili haberleri kapsamaktadır.
Kategoriler, bazı hak ihlâllerinin döneme bağlı olarak arttığının, bazı hak ihlâllerinin ise haber değeri kalmadığının fark edilmesi üzerine önceki raporlardan farklı şekilde belirlenmiş ve çeşitlendirilmiştir. Örneğin sokakta yaşayan hayvanların belediyeler tarafından toplandığı vakaların haberleştirilmediği görülmektedir. Bu durumda Hayvanları Koruma Kanunu’nda 2024 yılında yapılan ve hayvan hakları savunucuları tarafından Katliam Yasası olarak adlandırılan değişikliğin ve önceki sürecin etkisinin olduğu tahmin edilmektedir. Buna karşılık horoz dövüşü haberlerindeki artışın, Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik durumun da etkisiyle bahis gibi suçların işlenme oranının artmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Balık, köpekbalığı, yunus ve caretta caretta ölümlerindeki göze çarpan artışın ise iklim krizi ve deniz kirliliği ile trafiği bakımından denetimsizliğin artmasından kaynaklı olması muhtemeldir.
Bu bağlamda kategoriler Yaşam Hakkı, İşkence ve Acı Verici Muamele, Kaza, Araçla Ezme, Ateşli Silahla Vurma, Zehirleme, Yasa Dışı Avcılık, Yasaya Aykırı Ticaret, Dövüştürme, Cinsel Şiddet, Kamu ile ilgili ihlâller, Kapatılma Sebebiyle Meydana Gelen ihlâller ve Bilinmeyen Sebepler olarak belirlenmiştir. Yaşam Hakkı ve diğer kategoriler büyük oranda çakışmaktadır ve haberlerin çoğu hem bu kategoriye hem de başka bir kategoriye dahildir. Haberleri değerlendirirken temel soru ise insan etkisinin olup olmadığıdır. Örneğin Kapatılma Sebebiyle ihlâller kategorisi altında insanlar tarafından belli bir alana kapatılan hayvanların bu kapatılma sebebiyle sel, yangın, çökme veya kaza gibi durumlardan kaçamaması, hastalık kapması, kaçmaya çalışırken ölmesi veya yaralanması gibi haberler yer almaktadır. Balık, köpekbalığı, yunus ve caretta caretta ölümleri başta olmak üzere haberlerde ölüm sebebinin ne olabileceği yer almışsa bu haberler Yaşam Hakkı kategorisinin yanı sıra muhtemel ölüm sebebine bağlı olarak ilgili kategoriye dahil edilmiştir. Ancak ölü bulunan veya yaralanan hayvana dair hiçbir bilgi yer almayan haberler Bilinmeyen Sebepler kategorisine yerleştirilmiştir. Yine ölüm sebebinde mutlaka insanın kasti veya ihmali bir davranışının olması gereken türde hayvanlar ve ölümler de Yaşam Hakkı kategorisine dahil edilmiştir.
Araçla ezme, zehirleme, dövüştürme ve cinsel şiddet gibi ihlâller de işkence, eziyet veya acı verici muamele içerse de bu kategoriler İşkence ve Acı Verici Muamele başlığı altında değil kendi başlıkları altında değerlendirilmiştir. Hayvanların türün veya ihlâlin hukukiliği ayırt edilmeksizin avlanması veya ticaretinin yapılması da hayvan hakkı ihlâli olarak değerlendirilmeli ancak bir medya ihlâl raporu hazırlandığından ve medyanın ihlâl olarak görerek haberleştirdiği vakalar üzerinden kategorilerin belirlenmesi gerektiğinden Yasa Dışı Avcılık ve Yasaya Aykırı Ticaret kategorileri oluşturulmuştur. Bu bağlamda yasaya uygun görülen ticaret başta olmak üzere milyonlarca hayvanın konu olduğu ihlâllerin zaten hiç haberleştirilmediğini unutmamak gerekmektedir. Kamu ile ilgili ihlâllerde ve diğer kategorilerdeki haberlerde kamu kurumlarının olayın gerçekleşmediği veya başka şekilde gerçekleştiği yönündeki açıklamaları olsa da ihlâller, haberde yazılan iddia aynı tutularak isimlendirilmiş olup bu konuda mesuliyet kabul edilmemektedir.
Haberlerdeki hayvan sayıları ise en az sayıda hayvanı ifade edecek şekilde alınarak hesaplamalara eklenmiştir. Örneğin yüzlerce ifadesi 100, binlerce ifadesi 1000, en az bir hayvan anlamına gelecek ifadeler 2, hiç hayvan sayısı belirtilmeyenler haberde geçen tür başına 1 hayvan olarak kabul edilmiştir. Haberlerde belirtilen net sayı varsa doğrudan o sayı alınmış, net sayı belirtilmemişse görseller üzerinden sayım yapılarak belirlenmiştir. Yine arılar ve balıklarla ilgili çoğu haber kovan ve ton veya kilogram üzerinden verildiği için bu türler bakımından bu ifadeler kullanılmak zorunda kalınmıştır.
Okuyucular tarafından herhangi bir hatanın tespit edilmesi halinde hakim.komite@gmail.com adresine e-posta gönderilmesi rica edilmektedir. E-posta kanalıyla yapılan bildirimler dışındaki tekzip talepleri dikkate alınmayacaktır. 2026 yılında TÜİK verilerinin yayınlanması ile birlikte 2025 yılı genel hayvan hakları ihlâlleri raporunun yanında ikinci 6 aya ilişkin medya ihlâl raporu ve diğer sivil toplum kuruluşlarıyla dayanışmak için raporların hazırlık sürecine ilişkin kılavuz yayımlanacaktır.
